همسر شهید آیت با اشاره به صداقت شهید «حسن آیت» گفت: همسرم در سیاست، فردی مدبری بود، برنامه و نقشه داشت و به اصطلاح بی‌گدار به آب نمی‌زد اما اهل سیاست‌بازی به معنای متداولش نبود و حرفش را رک و صریح می‌زد.
به گزارش فراق، شهید سید حسن آیت سوم تیر سال۱۳۱۷ در نجف‌آباد اصفهان به دنیا آمد. تحصیلات خود را در رشته‌های دبیری ادبیات، علوم اجتماعی، حقوق و جامعه‌شناسی در دانشسرای عالی (که بعدها دانشگاه تربیت معلم شد) و دانشگاه تهران به پایان رساند و همزمان با تحصیل در دانشگاه، دروس حوزوی را آموخت و به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسوی نیز تسلط پیدا کرد.
آیت، عضو حزب ملت ایران، عضو شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی، از نمایندگان استان اصفهان و عضو هیات رئیسه مجلس خبرگان قانون اساسی و نماینده تهران در دوره اول مجلس شورای اسلامی بود. او نقش مهمی در تدوین اصول قانون اساسی و الحاق اصل ولایت فقیه به آن داشت.
نحوه آشنایی و ازدواج شهید آیت با همسرش
مهرانه معلم دامغانی درباره نحوه ازدواجش با شهید آیت گفت: همسرم ۱۵ تیر سال ۱۳۴۵ به دامغان آمده و معلم دبیرستانی بود. من شاگرد او بودم. وقتی که دیپلم گرفتم، قبل از اینکه کنکور بدهم از من خواستگاری کرد. من ۱۷ و او ۲۷ سال سن داشت و دانشجوی سال آخر دانشکده حقوق بود. بعضی‌ها فکر می‌کردند ۱۰ سال تفاوت سن شاید برای ما مشکل درست کند ولی این‌طور نبود.
رفتار و کردار شهید آیت
وی افزود: آیت صادق‌ترین فردی بود که در تمام عمرم دیده بودم. این ویژگی در او بسیار برجسته بود و هر کاری هم که می‌کرد از روی صداقت بود. در سیاست، فردی مدبری بود، برنامه و نقشه داشت و به اصطلاح بی‌گدار به آب نمی‌زد اما اهل سیاست‌بازی به معنای متداولش نبود و حرفش را رک و صریح می‌زد.
معلم دامغانی ادامه داد: صداقت در اعتقادات دینی او هم وجود داشت و به حرفی که می‌زد عمل می‌کرد. به آنچه می‌گفت اعتقاد قلبی داشت و تا آخر عمر هم بر سر همان عقیده بود. از تظاهر بیزار بود و به هیچ وجه حاضر نمی‌شد به خاطر قضاوت و نظر دیگران در رفتار و گفتارش تغییر ایجاد کند.
آیت با لباس سفید به مجلس ختم رفت
همسر شهید آیت گفت: روزی که قضیه انفجار دفتر حزب جمهوری پیش آمد، جزو معدود کسانی بود که لباس سیاه نپوشید. اصلاً پیراهن سیاه نداشت که بپوشد. وقتی می‌خواست به مجلس ختم شهدای هفتم تیر برود، برای او پیراهن سرمه‌ای آوردم. اول آن را پوشید و بعد درآورد و پیراهن سفید همیشگی را پوشید و گفت «من هیچ وقت لباس تیره نمی‌پوشم. اگر امروز این کار را بکنم ریای محض است» و با همان پیراهن سفید رفت.
معلم دامغانی افزود: خیلی‌ها به آیت ایراد می‌گرفتند که چرا ریش نمی‌گذارد او جواب می‌داد «یک عمر قیافه‌ام این شکلی بود، نمی‌خواهم تغییرش بدهم.» راضی نمی‌شد به چیزی که نیست تظاهر کند. با اینکه بسیار مذهبی و مقید به انجام و اجرای احکام بود و هرگز خلاف اعتقاداتش کاری نمی‌کرد، اما به چیزی هم تظاهر نمی‌کرد.
آیت بر روی لایحه مطبوعات کار می‌کرد
همسر شهید آیت که در آخرین لحظات جان دادن وی، سر همسرش را در بغل گرفته بود، اظهار داشت: آن روز ساعت ۶:۳۰ دقیقه صبح جلسه داشت. مثل این که آن روز به من الهام شده بود که حادثه ای پیش می‌آید . محسن (فرزندم) را بیدار کردم، محافظ هم در حیاط قدم می زد و خودرو را آماده می کرد. قبل از این که از منزل خارج شود، تلفن زنگ زد. گفتم امروز کمی دیر برو، مجلس اکثریت پیدا کرده، خسته ای، مریضی. چند روزی مرخصی بگیر، گفت «نه، هفته آینده مجلس درباره مطبوعات جلسه دارد» مدت‌ها بود که بر روی لایحه مطبوعات کار می‌کرد.
معلم دامغانی افزود: چند دقیقه به هفت صبح مانده بود که از در خارج شد، ناگهان صدای رگبار شنیدم. رفتم بالای تراس دیدم خودش را انداخت پشت بشکه نفت، مرتب صدای رگبار می آمد. من هم فریاد می کشیدم، دویدم توی کوچه، راننده شوکه شده بود. چند ثانیه بیشتر طول نکشید. همه ماجرا بین یکی دو دقیقه به هفت اتفاق افتاد، دیدم محافظش تیر خورده و خونریزی دارد. خودش هم از ناحیه گردن و سر تیر خورده بود. او را از خودرو بیرون کشیدم؛ از بینی و دهانش خون بیرون زد، رنگش زرد شد و به شهادت رسید.
از شهید آیت دو کتاب با عناوین چهره حقیقی مصدق‌السلطنه و درس‌هایی از تاریخ سیاسی ایران به جا مانده است.
کتاب چهره حقیقی مصدق‌السلطنه به شخصیت، زندگی و احوالات محمد مصدق با نگاهی منتقدانه می‌پردازد و کتاب درس‌هایی از تاریخ سیاسی ایران مجموعه‌ای از سخنرانی‌های درسی شهید آیت در اواخر سال ۱۳۵۹ و اوایل سال ۱۳۶۰ در شهرستان قم است.
کتاب آیت ولایت نوشته محمدعلی گودینی هم درباره زندگینامه شهید آیت است که به صورت داستانی نقل شده است.
در مستند اسرار آیت به موضوع ترور شهید آیت پرداخته شده که می توانید این مستند را در زیر ببینید:
در این مستند صحنه ترور آیت بازسازی شده و افراد و طیف‌های مختلف فکری آن زمان از جمله علی‌محمد بشارتی از اعضای گروه قنات، جواد منصوری و عباس لطفیان سرگزی از اعضای حزب جمهوری اسلامی، ابراهیم اسرافیلیان نماینده دوره دوم مجلس شورای اسلامی و از دوستان مبارزاتی آیت، اسدالله بادامچیان عضو حزب موتلفه، سید احمد کاشانی از نمایندگان دوره اول و دوم مجلس شورای اسلامی و همچنین هاشم صباغیان از اعضای نهضت آزادی مصاحبه‌های مفصلی صورت گرفته است.
شهید آیت در ۸ صبح روز چهارشنبه ۱۴ مرداد سال ۱۳۶۰ (پنج هفته پس از حادثه تروریستی هفتم تیر) در مقابل منزلش در مرکز تهران، بنا بر شهادت‌های موجود توسط سازمان منافقین معروف به سازمان مجاهدین خلق ایران با شلیک ۶۰ گلوله به شهادت رسید.
انتهای پیام
