ام‌البنین هر روز با نوه‌اش فرزند عباس به بقیع می‌رفت و در آنجا اشعاری که خود سروده بود، می‌خواند و دردمندانه می‌نالید و می‌گریست. مردم بر او گرد می‌آمدند و با او همنوا می شدند.
گرچه در گزارش های معتبر و موثق تاریخ خبر دقیق و صریحی از روز درگذشت حضرت ام البنین (س) نیست لکن از باب تسامح در ادله سنن و احترام به مقام شامخ آن بانوی بزرگوار و احترام به ساحت قدسی اسد الله الغالب (ع) چند خطی در حد مقتضی مقام مقال می نگاریم، بماند که هر قلمی در توصیف وی عاجز است.
گرچه تکرار است اما همیشه تکرار مکررات بد نیست و بلکه بعض مواقع مفید و مثمر است، اینجا نیز صحبت از حسب و نسب حضرت ام البنین (س) تکرار مکررات است اما برای شناخت بیش از پیش آن بانو لازم است:
امّ الْبَنین، فاطمه بنت حزّام، همسر دوم امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع). پدرش ابوالمجْل حزّام بن خالد، از قبیله بنی کلاب (طبری، ۵/۱۵۳) و مادرش لیلی یا ثمامه دختر سهیل بن عامر بن مالک بود. (نک: ابن عنبه، ۳۵۶؛ غفاری،/۱۷۴)
آورده‌اند که پس از وفات حضرت فاطمه(ع) در ۱۱ق، امام علی(ع) با برادرش عقیل که در نسب‌شناسی عرب شهره بود، درباره انتخاب همسری که اصیل باشد و فرزندانی دلیر و جنگاور بیاورد، مشورت کرد و عقیل، فاطمه دختر حزام بن خالد را پیشنهاد کرد و گفت در میان عرب دلیرتر از مردان بنی کلاب دیده نشده‌اند و علی(ع) با وی ازدواج کرد (ابن عنبه، ۳۵۷). نتیجه این ازدواج ۴ پسر بود به نامهای عباس، عبدالله، جعفر و عثمان. این ۴ تن به شجاعت و دلیری مشهور بودند و از این رو فاطمه را امّ البنین [= مادر پسران] نامیدند. خود او در یکی از اشعارش به این نکته اشاره دارد. این ۴ تن در کربلا در کنار برادر و پیشوای خود امام حسین بن علی(ع) به شهادت رسیدند (ابوالفرج، ۸۲ -۸۴؛ ابن عنبه، ۳۵۶؛ حسّون،/۴۹۶)
این مجملی از احوالات آن بانوی بزرگوار بود اما نقطه ثقل کلام این نوشتار بر روی موارد دیگری است و آن این که آیا چه درس هایی قابل اخذ از حضرت ام البنین می باشد که در روزگار امروز دردی از دردهای جامعه اسلامی را برطرف نماید:
درس های بانو ام البنین (س) به امت اسلام:
۱-توّلای محض به امیر مومنان (ع) و امام حسین (ع):
ام البنین در واقعه کربلا حضور نداشت، اما هنگامی که کاروان سفر کربلا وارد مدینه می‌شد، کسی خواست خبر شهادت فرزندانش را به او بدهد و او گفت از حسین(ع) برایم بگویید. چون شنید که ۴ فرزندش همراه حسین(ع) کشته شده‌اند، گفت: ای کاش فرزندانم و تمامی آنچه در زمین است فدای حسین می‌شد و او زنده می‌ماند. این سخن او را دلیل اخلاص کامل او به اهل بیت و امام حسین(ع) دانسته‌اند (همو، ۴۹۶-۴۹۷؛ محلاتی، ۳/۲۹۳)
۲-زنده نگاه داشتن حماسه حسینی در آن برهه تاریک و خفقان اموی :
امام باقر(سلام الله علیه)میفرماید:
آن حضرت به بقیع می رفت و آن قدر جانسوز مرثیه می خواند که مروان با آن قساوت قلب گریه می کرد. (مقاتل الطالبین ص۵۶ و بحارالانوار ج ۴۵ ص ۴۰)
و یا این گزارش تاریخی:
ام‌البنین هر روز با نوه‌اش عبیدالله (فرزند عباس) به گورستان بقیع می‌رفت و در آنجا اشعاری که خود سروده بود، می‌خواند و دردمندانه می‌نالید و می‌گریست. مردمان بر او گرد می‌آمدند و با او در گریستن همنوا می‌شدند. حتی گفته‌اند مروان بن حکم نیز می‌آمد و در آنجا می‌گریست (ابوالفرج، ۸۵/چاپ قاهره/مصر)
۳-بر کرانه وفا به مولای خویش:
یکی از نتیجه های عاطفه و محبت، حس وفاداری به عزیزان است. انسانهایی که سراسر سرزمین وجودشان و قلبشان را محبت پر کرده است همواره نسبت به بستگان خود وفادار می مانند و در زندگی ام البنین این وفادار در سخنان او پس از شهادت مولای متقیان علی علیه السلام مشهود است. وفاداری ام البنین به همسر بزرگوار خویش به حدی است که پس از شهادت حضرت علی علیه السلام با آنکه جوان بوده و از زیبایی ویژه نیز برخوردار می باشد به احترام آن حضرت و برای حفظ حرمت او، تا پایان عمر ازدواج نکرده و همسر دیگری را اختیار نمی کند.
با آن که مدّتی نسبتاً طولانی (بیش از بیست سال) پس از آن حضرت زنده بود. آنگاه که «امامه» یکی از همسران آن حضرت علیه السلام توسط «مغیره بن نوفل»که یکی از مشاهیر عرب است خواستگاری می شود با ام البنین در مورد ازدواج مشورت می کند، او در جواب می گوید: «سزاوار نیست پس از علی، ما در خانه دیگری باشیم و با مرد دیگر پیمان همسری بندیم.» این سخن ام البنین نه تنها در اَمامه که در لیلی تمیمیّه و اسماء بنت عمیس نیز اتر گذاشت و تا پایان عمر هر چهار همسر علی بن ابیطالب علیه السلام ازدواج مجدد نکردند. این همسر شهید ایثارگونه به تربیت فرزندان علی علیه السلام مشغول بوده و بذر عشق و محبت و ایثار در وجود آنها می افشاند.( علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۴۲، ص۹۳ )
۴-امام شناسی کم نظیر:
ارادت و عشق به اهل بیت علیهم السلام و معرفت به آنان اکسیری است که مسّ وجود آدمیان را طلا می کند و اساس هستی بر ولایت آنان بنیان شده است. عالم رجالی، مامقانی در کتاب خود، تنقیح المقال، ولایت فاطمه کلابیه را این چنین به تصویر می کشد: فَاِنّ علَقَتها بالحسین علیه السلام لیس اِلاّ لاِمامته. «همانا علاقه ام البنین به حسین بن علی علیه السلام به خاطر امامت حضرت است.» (نه آنکه چون او را در دامان خویش پرورانده است.)
زیباترین چهره عشق به ولایت و رهبری در زندگانی فاطمه زهرا علیها السلام وجود داشت؛ دفاع از ولایت و مبارزه برای حمایت از مقام والای امام علی علیه السلام و گویی فاطمه دوم، ام البنین، استمرار آن چهره درخشان تاریخ بود. در جای دیگر «مامقانی» می نویسد: «اینکه او به شرط سلامت حسین علیه السلام ، مرگ چهار فرزند خویش را بر خود آسان می گرفت نشان درجه عالی ایمان او است. من او را از نیکان به حساب می آورم.») مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۷۰ با ترجمه/ مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۷۰ با ترجمه)
پس شایسته و بایسته آن است که شیعیان حقیقی شخصیت حضرت ام البنین(س) را الگوی حیات و ممات قرار دهند.
انتهای پیام
