رقم‌سازی و آمارسازی یکی از خطرناک‌ترین تکنیک‌های تولید اخبار جعلی است و درک آن برای مخاطب عام بسیار سخت است، زیرا با پوشش علمی‌نمایی، اعتماد مخاطب را جلب می‌کند.
به گزارش فراق، اخبار جعلی (Fake News) به عنوان یکی از ابزارهای اصلی جنگ روانی در عصر رسانه‌های دیجیتال شناخته می‌شوند.
یکی از مؤثرترین روش‌های تولید اخبار جعلی، تاکتیک آمارسازی و رقم‌سازی است که در آن با ارائه اعداد و ارقام ساختگی یا دستکاری‌شده، سعی در القای اعتبار علمی و واقع‌نمایی خبر می‌شود.
این گزارش علمی با توجه به تولید روزافزون اخبار جعلی در مزرعه فرقه تروریستی رجوی به بررسی اهداف گروه‌ها و جریان‌های مختلف از این تاکتیک و تأثیرات آن بر افکار عمومی می‌پردازد.
تعریف آمارسازی و رقم‌سازی در اخبار جعلی
آمارسازی (Fabricated Statistics) به فرآیند جعل، تحریف یا بزرگنمایی اعداد و ارقام برای ایجاد روایتی خاص اشاره دارد. این روش به دلایل زیر در تولید اخبار جعلی کاربرد گسترده‌ای دارد:
القای اعتبار علمی: ذهن مخاطب به طور ناخودآگاه به داده‌های عددی اعتماد بیشتری می‌کند.
تأثیرگذاری عاطفی: اعداد بزرگ (مثلاً «۱۰۰ هزار کشته») می‌توانند احساسات را تحریک کنند.
ساده‌سازی پیچیدگی‌ها: ارائه آمارهای ساختگی، مسائل پیچیده را به شکل ساده‌شده و جهت‌دار نمایش می‌دهد.
اهداف جریان‌ها و گروه‌ها از آمارسازی
اهداف سیاسی: مشروعیت‌زدایی و مشروعیت‌سازی
مشروعیت‌زدایی از حکومتها: گروه‌های مخالف با انتشار آمارهای جعلی درباره فساد، تورم یا خشونت، سعی در بی‌اعتبار کردن حکومتها دارند. مثال: ادعای «۵۰ هزار بازداشت سیاسی در ایران» بدون منبع مستند.
مشروعیت‌سازی برای جنبش‌ها: جریان‌های معترض با بزرگنمایی تعداد مشارکت‌کنندگان در تظاهرات، سعی در نمایش قدرت خود دارند.
اهداف امنیتی: جنگ روانی و ترس‌افکنی
تضعیف روحیه ملی: دشمنان خارجی با انتشار آمارهای کذب درباره بحران‌های اقتصادی یا نظامی، سعی در تضعیف امنیت روانی جامعه دارند. مثال: ادعای «۷۰ درصد جمعیت ایران زیر خط فقر» بدون استناد به داده‌های رسمی.
توجیه مداخلات خارجی: قدرت‌های بزرگ از آمارهای جعلی برای توجیه تحریم‌ها یا اقدامات نظامی استفاده می‌کنند.
اهداف رسانه‌ای: جذب مخاطب و افزایش درگیری ذهنی
ساخت سوژه‌های جنجالی: برخی رسانه‌ها برای افزایش بازدید، آمارهای دروغین منتشر می‌کنند. مثال: «هر ۱۰ دقیقه یک خودکشی در کشور X رخ می‌دهد» بدون استناد به منابع معتبر.
تولید کلیشه‌های رسانه‌ای: رقم‌سازی‌های تکراری (مثلاً درباره نرخ بیکاری زنان یا اقلیت‌ها) به شکل کلیشه‌های رسانه‌ای درمی‌آیند.
اهداف فرقه‌ها و گروه‌های ایدئولوژیک: کنترل ذهن اعضا
ایجاد ترس و وابستگی: گروه‌های فرقه‌ای مانند فرقه تروریستی رجوی با اغراق در آمار تهدیدات خارجی، اعضا را تحت کنترل نگه می‌دارند. مثال: فرقه تروریستی رجوی با ادعای «قتل عام هزاران عضو» سعی در تحریک احساسات هواداران دارند.
مکانیسم‌های رقم‌سازی در اخبار جعلی
جعل کامل داده‌ها: ساخت آمار از پایه بدون هیچ منبع واقعی. مثال: ۸۰ درصد مردم از دولت ناراضی‌اند درحالی که هیچ نظرسنجی معتبری وجود ندارد.
وقتی ماشین دروغ‌پردازی رجوی در آلبانی خودکار طلایی می‌سازد
تحریف آمار واقعی: تغییر جزئیات یا زمینه‌سازی غلط برای داده‌های واقعی. مثال: استفاده از آمار مرگ‌ومیر طبیعی و نسبت دادن آن به «کشتار سیستماتیک».
بزرگنمایی یا کوچک‌نمایی انتخابی: ارائه تنها بخشی از آمار که با روایت مورد نظر سازگار است. مثال: ذکر تعداد بازداشت‌ها در اعتراضات بدون اشاره به جرائم مرتبط.
استفاده از منابع نامعتبر و موهوم: استناد به «منابع نزدیک به…» یا «براساس گزارش‌های محلی» بدون شفافیت.
راهکارهای مقابله با آمارسازی در اخبار
تفکر انتقادی: پرسش درباره منبع آمار و روش گردآوری آن.
رصد رسانه‌های معتبر: مقایسه آمار با گزارش‌های نهادهای رسمی.
افشای دستکاری‌های آماری: فعالیت رسانه‌های حقیقت‌یاب (Fact-Checkers).
آموزش سواد رسانه‌ای: افزایش آگاهی عمومی درباره روش‌های تولید اخبار جعلی.
رقم‌سازی و آمارسازی یکی از خطرناک‌ترین تکنیک‌های تولید اخبار جعلی است و درک آن برای مخاطب عام بسیار سخت است، زیرا با پوشش علمی‌نمایی، اعتماد مخاطب را جلب می‌کند. جریان‌های خبیث مانند فرقه رجوی همواره از این تاکتیک برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند.
انتهای پیام
