«آلبانی پس از کمونیسم» از تازه‌ترین کتب منتشره از علی‌اکبر ضیایی است.
به گزارش فراق، این کتاب با عنوان «آلبانی پس از کمونیسم، بحران هویت ناگفته‌هایی از سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۷۸» ۱۸۰ صفحه دارد و از سوی انتشارات بین‌المللی امین در سال ۱۴۰۲ در تهران منتشر شده است.
کتاب دوازده فصل دارد و در آن وضعیت مسلمانان آلبانی و تقسیم‌بندی اسلام به علویان بکتاشی و طرق صوفیه قادری، رفاعی، سعدی و خلوتیه و نیز مسیحیت ارتدوکس و کاتولیک شرح داده شده است.
فعالیت‌های صهیونیسم جهانی در قالب سازمان‌های مردم‌نهادی چون «سوروس»، سیاست‌های پنهان آمریکا در اسلام‌زدایی و تغییر هویت اسلامی به نظام لیبرال دموکراسی و بحران‌های هویتی در میان مسلمانان در این کتاب مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
همچنین نقش غرب و آمریکا در قبال مسلمانان منطقه و بحران هویت و در نتیجه آن بحران‌های سیاسی و امنیتی از مهمترین مسائل این کتاب است.
بخشی از مقدمه کتاب به قلم علی‌اکبر ضیایی بدین شرح است: بالکان شبه جزیره‌ای در جنوب شرقی اروپاست که از شرق به دریای سیاه و دریای اژه، از غرب به دریای یونان و دریای آدریاتیک، از جنوب به دریای مدیترانه و از شمال به کوه‌های آلپ دینار و آلپ ترانسیلوانیا و جلگه مجارستان محدود می‌شود.
کشورهای منطقه بالکان شامل یونان، آلبانی، بلغارستان، مجارستان، بوسنی و هرزگوین، کرواسی، اسلوونی، جمهوری مقدونیه، صربستان، مونته‌نگرو، رومانی و ترکیه (بخش اروپایی) هستند. جمهوری آلبانی کشوری کوچک در شبه‌جزیره بالکان در جنوب شرقی اروپاست و در همسایگی مونته‌نگرو، صربستان، مقدونیه و یونان واقع شده است. این کشور به علت دارابودن جمعیت مسلمان از اهل سنت، بکتاشیه، فرق صوفیه، کاتولیک و ارتدوکس در اروپا توانسته است از نظر دینی در میان مسلمانان و سایر ادیان جایگاه مهمی پیدا کند.
با افول کمونیسم در اتحاد جماهیر شوروی و ازدست‌رفتن جایگاه نظام کمونیسم در کشورهای هم پیمان با آن رقابت برای حضور در صحنه‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در آلبانی شدت گرفت و آمریکا و کشورهای غربی برای سرمایه‌گذاری در آن سرزمین به رقابت سختی پرداختند و در این میان یونان و ایتالیا به‌عنوان کشورهای هم مرز و یا مجاور از طریق دریا سهم بیشتری از این رقابت را به خود اختصاص دادند و کشورهای اسلامی نیز با توجه به مسلمان‌بودن بیش از هفتاد و پنج درصد مردم آلبانی حضور پر رنگی را در این کشور تجربه کردند.
جایگاه ایران در این میان از ویژگی دیگری نسبت به حضور کشورهای عربی برخوردار بود و آن میراث فرهنگ و زبان فارسی در میان اندیشمندان و سخنوران آلبانیایی در حدود پنج قرن بود. سعدی شیرازی، حافظ، مولوی، فردوسی و خیام در صدر شخصیت‌هایی از ایران قرار داشتند که مردم آلبانی با اشعار آنان برای قرون متمادی زندگی و زبان فارسی را زبان فرهنگ و زبان عربی را زبان دین و زبان ترکی را زبان مکاتبات اداری تلقی می‌کردند.
علی‌رغم فشارهای کمونیسم به رهبری انور خوجه برای نابودی فرهنگ‌های اسلامی و شرقی آثاری چون گلستان، شاهنامه، رباعیات خیام، مثنوی معنوی و دیوان حافظ هرگز از حافظه تاریخی مردم آلبانی محو نشد و البته میراث دینی مکتب اهل‌بیت(ع) نیز در میان بکتاشیان و فرق صوفیه چون قادریه، رفاعیه، خلوتیه و سعدیه در آلبانی نیز به اهمیت جایگاه ایران به‌عنوان خاستگاه تشیع می‌افزود.
با شروع جنگ بالکان در منطقه گروه‌های جهادی وابسته به جریان‌های سلفی به این سرزمین هجوم آوردند و القاعده توانست تعداد زیادی از جوانان این سرزمین را برای حمله به صرب‌های متجاوز در بوسنی و هرزگوین و کوزوو سازماندهی کند. صدها بنیاد خیریه و مؤسسه دینی و تجاری با حمایت گروه‌های سلفی در آلبانی راه‌اندازی شدند تا متحدان غربی آنان دست صرب‌ها و متحد روس را از اروپا قطع کنند.
در چنین شرایطی بود که بنیاد فرهنگی سعدی شیرازی برای آشناکردن مردم آلبانی با فرهنگ غنی ایران و شاعران و اندیشمندان آن در سال ۱۳۷۳ پا به عرصه فرهنگی گذاشت و با تأسیس آن بنیاد آثار ارزشمندی در حوزه ادبیات فارسی و عرفان و بزرگداشت شاعران فارسی‌گوی آلبانی همچون نعیم فراشری، وجیه بخارایی و مترجمانی چون فان نولی و سامی فراشری و لغت‌شناسانی چون طاهر دیزداری منتشر و پیوندی که با ظهور کمونیسم در معرض نابودی و فراموشی در اذهان مردم آلبانی قرار گرفته بود دوباره احیا شد و این بنیاد توانست میان نسل‌های گذشته و نسل‌های جدید آلبانی پیوندی ناگسستنی برقرار کند، به‌گونه‌ای که نخبگان آن کشور نه‌تنها آن را فرهنگ بیگانه نمی‌دانستند، بلکه برای احیای آن به‌عنوان جزئی از فرهنگ آلبانیایی تلاش‌های فراوانی را انجام دادند.
همسویی اهداف بنیاد فرهنگی سعدی شیرازی با ارزش‌های دینی، فرهنگی و ادبی مردم آلبانی سبب شد که ادب فارسی و شاهکارهای آن در مدتی کوتاه به‌وسیله اندیشمندانی چون گازمند اشپوزا، یورگو بولو، امیل لافه، شعبان دمیری، دالان شاپلو، شعبان سنانی و ده‌ها دانشمند آلبانیایی از مسلمان و مسیحی به جامعه آلبانیایی معرفی شوند.
شعر و شاعری در آلبانی رواج خوبی دارد. از مهمترین شعرای این کشور نعیم فراشری، سامی فراشری، دریتا آگولی، دالان شاپلو، وجیه بخارایی، بازل لوند و پوگرداسی هستند و از نویسندگان بارز این کشور می‌توان به اسماعیل قدره، دیمیتر شوتریجی و شعبان دمیری اشاره کرد.
نگارنده این سطور با همفکری و همراهی همسرش «زهرا کدخدا مزرجی» که در تمامی مراحل تأسیس و راه اندازی کلاسهای آموزشی با او تلاش بی وقفه می‌کرد، در خرداد سال ۱۳۷۳ برای راه‌اندازی و فعالیت بنیاد سعدی شیرازی به آلبانی سفر کرد و تا آذر سال ۱۳۷۸ نیز مدیریت این بنیاد فرهنگی را برعهده داشت.
کتاب حاضر بخشی از اخبار و تحلیل‌های مرتبط با مسائل فرهنگی آلبانی در سال‌های مذکور است که بخشی از آنها در مطبوعات کشورمان منتشر شده و بخشی نیز هنوز منتشر نشده‌اند.
این اثر صرفاً یک تکانه‌ای کوچک به اندیشه افرادی است که درباره اصل هستی و یافته‌های فلاسفه‌ای نابغه چون ملاصدرا می‌اندیشند و درصدد یافتن حقیقت هستی و ارائه پاسخ به بنیادی‌ترین مسئله در نظام فلسفی یعنی وجود هستند.
انتهای پیام
